SKALE OCENY RYZYKA ROZWOJU ODLEŻYN

 

Duszność

https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70470,dusznosc

dr med. Filip Mejza

Duszność to subiektywne odczucie braku powietrza, trudności w oddychaniu lub zadyszki.

Zależy od wielu współistniejących czynników fizjologicznych, środowiskowych, psychologicznych i społecznych. U osób zdrowych duszność może się pojawiać podczas dużego wysiłku fizycznego, natomiast u chorych występuje już przy niewielkim wysiłku lub w spoczynku. Często towarzyszy jej lęk.

Nasilenie duszności można ocenić za pomocą różnych skal, np. za pomocą zmodyfikowanej skali Medical Research Council (mMRC).

Skala mMRC
0	duszność występuje jedynie podczas dużego wysiłku fizycznego
1	duszność występuje podczas szybkiego marszu po płaskim terenie lub wchodzenia na niewielkie wzniesienie
2	z powodu duszności chory chodzi wolniej niż rówieśnicy lub idąc we własnym tempie po płaskim terenie, musi się zatrzymywać dla nabrania tchu
3	po przejściu około 100 m lub po kilku minutach marszu po płaskim terenie chory musi się zatrzymać dla nabrania tchu
4	duszność uniemożliwia choremu opuszczanie domu lub występuje przy ubieraniu się lub rozbieraniu

Jakich korzyści może oczekiwać pacjent przyjmujący smektyn?

Udostępnij

01:13

Podział duszności:

• spoczynkowa i wysiłkowa
• napadowa (ostra) i przewlekła
• zależna od pozycji ciała (najczęściej występuje orthopnoë, czyli duszność pojawiająca się w pozycji leżącej, a ustępująca w pozycji siedzącej lub stojącej).

Przyczyny duszności

Duszność może powodować większość chorób płuc, choroby serca, a także niektóre choroby innych narządów lub zatrucia.

Przyczyny napadowej duszności to między innymi:

• ostre zapalenie oskrzeli
• zapalenie płuc
• napad astmy oskrzelowej
• zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP)
• odma opłucnej
• zatorowość płucna
• zaostrzenie niewydolności krążenia
• zawał serca.

Przyczyny przewlekłej duszności to na przykład:

• zwłóknienie płuc i inne śródmiąższowe choroby płuc
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
• niewydolność krążenia
• choroby neurologiczne (bp. miastenia, stwardnienie boczne zanikowe).

Podział duszności w zależności od mechanizmu powstawania (w wielu chorobach duszność jest wynikiem różnych mechanizmów):

• zmniejszenie dostarczania tlenu do tkanek:
  • choroby powodujące zmniejszenie ilości czynnego miąższu płuc (np. zapalenie płuc, zwłóknienie płuc, rozedma)
  • upośledzenie czynności serca (zmniejszenie pojemności minutowej serca – niewydolność serca)
  • niedokrwistość (zmniejszenie stężenia hemoglobiny we krwi, upośledzające dostarczanie tlenu do tkanek)
  • utrudnione wiązanie się hemoglobiny z tlenem w przebiegu zatruć tlenkiem węgla lub substancjami powodującymi methemoglobinemię
• wzmożenie ośrodkowego napędu oddechowego niezbędne do uzyskania wystarczającej wentylacji (i hiperwentylacja):
  • zwężenie okrzeli – astma i POChP, nowotwory oskrzela
  • zmiany chorobowe zajmujące miąższ płuc, opłucną lub ściany klatki piersiowej (powodują zmniejszenie podatności płuc) – niewydolność serca, zapalenie płuc, choroby śródmiąższowe płuc, choroby opłucnej, zniekształcenia klatki piersiowej
  • kwasica nieoddechowa (zmiany metaboliczne w przebiegu np. zdekompensowanej cukrzycy)
  • osłabienie mięśni oddechowych i zaburzenia przewodnictwa nerwowego oraz nerwowo-mięśniowego (przełom miasteniczny), co powoduje upośledzenie czynności mięśni oddechowych
  • pobudzenie ośrodka oddechowego przez toksyny (np. salicylany)
  • nadczynność tarczycy
  • ból, lęk
  • duży wysiłek fizyczny u osób zdrowych.

REKLAMA

Objawy towarzyszące duszności

Duszność rzadko występuje bez innych objawów chorób płuc. U chorych na astmę napadom duszności często to towarzyszy kaszel, niekiedy świsty słyszalne podczas oddychania i uczucie ściskania w klatce piersiowej. W zapaleniu oskrzeli oraz zapaleniu płuc występuje zwykle gorączka i kaszel z odkrztuszaniem ropnej (żółtej albo zielonej) plwociny. Chory na rozstrzenie oskrzeli odkrztuszają zwykle bardzo dużo ropnej wydzieliny. W wielu śródmiąższowych chorobach płuc duszności towarzyszy suchy kaszel. Zatorowość płucna objawia się gwałtowną dusznością, której często towarzyszy ból w klatce piersiowej oraz krwioplucie. Jeżeli przyczyną nagłej duszności jest zawał serca, chorzy zwykle skarżą się na bardzo silny ból zlokalizowany za mostkiem lub na przedniej powierzchni klatki piersiowej, który może promieniować do lewej ręki, lewego barku, między łopatki lub do żuchwy.

Kiedy należy skontaktować się z lekarzem?

Duszność w większości przypadków wymaga kontaktu z lekarzem. Jeżeli duszność jest tak nasilona, iż utrudnia mówienie, lub towarzyszy jej ból w klatce piersiowej, krwioplucie lub znaczne osłabienie, należy pilnie wezwać karetkę.